Ślęża – Góra opuszczona nie tylko przez bogów

Zawsze interesowały mnie odludne miejsca. Szlaki górskie na uboczu, zapomniane ruiny zamków, porzucone sztolnie i bunkry schowane w lasach Dolnego Śląska. Nie to, że nie przepadam za ludźmi, po prostu miejsca okraszone nutką tajemnicy mnie ekscytują i jednocześnie pozwalają się wyciszyć. Poszukiwanie bezludnych ścieżek zawiodło mnie na Ślężę. Tak, na Ślężę. Niegdysiejszą górę bogów, na którą ze wszystkich stron co weekend wspinają się zwartymi korowodami tysiące turystów.

Rys. 1. Na mapie Slęży z 1936 r. można zauważyć, że szczyt jest opleciony szlakami dużo gęściej niż teraz. Większość tych dróg dalej istnieje w cieniu znakowanych szlaków. Fot. „Die schlesischen Gebirge”

Wszystko zaczęło się, gdy dotarłem do mapy Ślęży zawierającej przedwojenne szlaki i zauważyłem ,że nie do końca pokrywają się one z tymi wyznaczonymi obecnie. Okazało się, że te porzucone szlaki nadal istnieją zapomniane przez masy. Napędzany ekscytacją skrzyknąłem grupkę znajomych i pojechaliśmy w stronę Dolnośląskiego Olimpu przykrytego grubą śnieżną pierzyną. Był środek zimy. Desant na Przełęczy Tąpadła przeprowadziliśmy wczesnym rankiem, więc pomimo weekendu udało się znaleźć wolne miejsce na parkingu i ruszyliśmy niebieskim szlakiem w stronę szczytu. Podobno jest to najbardziej widowiskowa ścieżka na górę i bardzo chciałem ją zobaczyć. Już na wstępie trafiła się osobliwość w postaci pojedynczego pantofla leżącego na środku leśnej drogi.

Rys. 2. Pantofelek leżący na Przełęczy Tąpadła. Chciałbym poznać jego historię.

Idąc dalej śladami Kopciuszka cieszyłem się wszystkim jak dziecko. Zawsze tak mam, gdy jestem w nowym miejscu. Wszystko jest odkryciem i wszystko zachwyca, nie ważne, czy to misterne małe wieże z kamieni ustawione przez turystów, czy zwykłe powalone drzewo przegradzające ścieżkę. Bardzo lubię, gdy góry rozpieszczają mnie takimi drobnymi frykasami. Szlak oznaczony niebieskim paskiem wił się po południowo-zachodnim zboczu, a dookoła nas zaczęły wyrastać coraz bardziej okazałe formy skalne. To one sprawiają, że jest to droga wyjątkowa. Ścieżka często biegła po skałach lub kluczyła między nimi zmuszając do ostrożności na głazach pokrytych lodem, ale jednocześnie dostarczając pokaźnej ilości endorfin.

Rys. 3. Niebieski szlak z Przełęczy Tąpadła na Ślężę urozmaicony skałami w okolicach Olbrzymków.

Wraz ze wzrostem wysokości spadała temperatura, o czym przekonałem się organoleptycznie, gdy broda przymarzła mi do szalika i skutecznie ograniczyła ruchomość szyi. Wspięliśmy się na kompleks skalny nazywany Olbrzymkami i zziajani rzuciliśmy okiem na widoczną infrastrukturę wierzchołka Ślęży, na którą składa się m. in. żelbetowa wieża widokowa, charakterystyczna wieża RTV oraz Kościół Nawiedzenia NMP. Szczyt osiągnęliśmy sprawnie i wgramoliliśmy się na wieżę widokową. Niestety mgła nie pozwalała na obserwacje dalsze niż kilka kilometrów, więc ewakuowaliśmy się na popas pod wiatę turystyczną. Po pełnowartościowym posiłku regeneracyjnym złożonym z domowych babeczek i Lentylek, ruszyliśmy dalej szlakiem żółto-czerwonym w stronę Sobótki.

Rys. 4. Widok z Olbrzymków na Szczyt Ślęży. W tle widoczne od lewej: Wieża Kościoła Nawiedzeni NMP, Maszt RTV i żelbetowa konstrukcja wieży widokowej.

Jest to tzw. autostrada Ślężańska, którą codziennie ciągną dosłownie całe karawany turystów. Na szczęście nie zamierzaliśmy korzystać z niej długo i już po kilku minutach odbiliśmy w prawo, gdy zobaczyliśmy niską skałkę z kilkoma schodkami widoczną dzięki bezlistnemu zimowemu krajobrazowi. To tutaj, na Złomiskach, miało się dopiero zacząć odkrywanie Ślęży. W tym miejscu zaczyna się zapomniany przez większość turystów i opuszczony przedwojenny szlak – Eugenweg, czyli po Polsku Droga Gienka, powstały w 1909 r. Ze szczytu skałki wypatrzyliśmy schody biegnące w dół zbocza i ruszyliśmy żwawo, ucieszeni, że udało się znaleźć tajną ścieżkę. Droga była pełna zabytkowych schodów i o dziwo krzyżująca się z istniejącymi szlakami kilkukrotnie, co tylko potęgowało wrażenie „oszukania systemu” przy przekraczaniu oficjalnych dróg w poprzek.

Rys. 5. Eugenweg, zapomniany poniemiecki szlak utworzony w latach 20-tych ubiegłęgo wieku. Na drugim drzewie od lewej widać różową kropkę – oznaczenie tego szlaku zrobione prawdopodobnie przez biegaczy górskich.

Minęliśmy charakterystyczną wiszącą skałę stanowiącą niegdyś Zacisze Manteuffla, w którym turyści odpoczywali podczas wdrapywania się na szczyt i nawiedziliśmy Źródełko Anny (nie mylić ze Źródełkiem Joanny nieopodal). Dalej wśród Skał Władysława schodziliśmy pod czujnym okiem Chrystusa Władcy Wszechświata pilnującym nas z płaskorzeźby przytwierdzonej do jednej ze skał, aż dotarliśmy na Trakt Bolka – drogę przecinającą po wschodnim zboczu całą Ślężę. Eugenweg biegnie dalej w dół, ale my ruszyliśmy wciąż niszowymi ścieżkami, Traktem Bolka na południe. Od zejścia z czarno-czerwonego szlaku nie spotkaliśmy innych turystów i wyglądało na to, że trend się utrzyma, bo świeżych śladów na śniegu przed nami nie było.

Rys. 6. Zacisze Manteuffla – Blisko 100 lat temu pod tą charakterystyczną skałą stał stół powstały z gigantycznego pnia ściętego drzewa i ławeczki, na których turyści odpoczywali podczas wędrówki w górę.

Troszkę oszukiwaliśmy używając GPS, żeby nie zabłądzić i na rozstaju dróg przeskoczyliśmy na Drogę pod Skałami okrążającą partie szczytowe Ślęży. Na tej drodze szukaliśmy kolejnego ukrytego smaczku – Walońskiej Groty, nazywanej Zbójecką Pieczarą, który odnaleźliśmy zmyślnie schowany tuż pod szlakiem. Z dróżki nie widać wejścia do pieczary, ale wystarczy zejść kilka metrów niżej w odpowiednim miejscu i jesteśmy w przytulnym zagłębieniu skalnym, głębokim na kilka metrów.

Rys. 7. Walońska Grota, nazywana też Zbójecką Pieczarą ukryta kilka metrów poniżej ścieżki pod skałami okalającej szczyt.

Kontynuując marsz w poprzek zbocza usianego głazami i porośniętego rzadkim lasem mieszanym, zbłądziliśmy troszkę niechcący i zniosło nas do kolejnego źródełka, tym razem Bayera. I bardzo dobrze, bo zobaczyliśmy kolejną atrakcję spoza utartych szlaków, tym bardziej, że zamarzająca woda wypływająca ze źródełka stworzyła niesamowity efekt lodowej rury, wewnątrz której płynęła woda. Schodząc do Przełęczy Tąpadła, zwiedziliśmy ruiny zagrody dla bydła, przypominając sobie, że kiedyś Ślęża cała pokryta była pastwiskami, na których wypasano krowy. Obecnie patrząc na górę przykrytą gęstym lasem trudno to sobie wyobrazić.

Rys. 8. Lodowa butelka wewnątrz, której płynie woda ze Źródła Bayera.

Wyszliśmy niespodziewanie na żółty szlak pełen turystów, wędrujących w stłoczonych grupkach i dopiero zrozumiałem czego właśnie doświadczyliśmy. Trzy godziny wędrowaliśmy po ścieżkach napakowanych atrakcjami turystycznymi całkowicie sami, na górze przeludnionej jak centrum handlowe w sobotę. Nie potrafiłem zrozumieć dlaczego tak jest, ale nie zamierzałem tego zmieniać. Ślizgając się po śniegu zamienionym przez tysiące podeszew w lód, dotarliśmy do przepełnionego parkingu na przełęczy. Odurzeni intymnością, jaką potrafi zapewnić oblężona weekendowa Ślęża, pojechaliśmy na zasłużone pierogi z cebulką.

Rys. 9. Różowym kolorem zaznaczona opisana powyżej trasa o długości około 12 km. Niestety z powodu chodzenia poza szlakami nie da się jej oznaczyć na mapach turystycznych online.